Onderwijs in de procesveiligheid. Kunnen we het niveau handhaven?
De CGC-NVVK bijeenkomsten hebben al vaak het thema procesveiligheid als onderwerp gehad. In 2015 is de Shell-Moerdijk-explosie van 2014 uitgebreid besproken. Eerder zijn ‘big safety’, ‘resilience’, externe risico’s, veiligheidscultuur en
procesveiligheid en het gebruik van procesveiligheidsindicatoren aan de orde geweest. Verslagen van deze bijeenkomsten zijn gepubliceerd in het Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap (TtA). Procesveiligheid is een onderwerp dat vaak in losse, kortdurende cursussen wordt aangeboden. Ook in opleidingen procestechnologie komt procesveiligheid meestal aan bod. Maar de vraag is of dat voldoende is en of het onderwerp procesveiligheid geen zelfstandige opleiding vereist, dan wel in het reguliere universitaire onderwijs, dan wel als postdoctorale opleiding. We zien nog
steeds met een zekere regelmaat grote ongelukken in de procesindustrie en meer in het algemeen in de high-tech-high-hazard industrieën. We lijken de complexiteit van de processen die we trachten te besturen nog niet helemaal te vatten. ‘We hebben een vijfde generatie processen en een tweede generatie managers’, wordt wel eens gezegd. Een recente publicatie over de effectiviteit van Seveso-richtlijnen bevestigt deze constatering (Swuste en Reniers, 2016).
Een pleidooi voor een academische opleiding komt voort uit de constatering dat het domein voldoende gewicht heeft, zeker gezien de omvang van de high-risk industrieën in Nederland en België. En dat een kritische en reflexieve benadering vereist is om onvoorziene scenario’s van grote ongevallen te identificeren, te begrijpen en te beheersen. De vraag of het een reguliere of een post academische cursus moet zijn, lijkt in eerste instantie niet al te ingewikkeld. Cursisten van een jaar of 30, of ouder, met enkele jaren ervaring in de procestechnologie, zijn een goed startpunt. Dat leert de ervaring met de MoSHE-opleiding (Management of Safety, Health and Environment). Na verloop van tijd kan gedacht worden aan een reguliere Bachelors-Masters opleiding.