Taal wordt de laatste tijd regelmatig genoemd als belangrijke factor bij risico’s op ongevallen. En dat geldt dan niet alleen voor taalproblemen in sectoren met veel buitenlandse werknemers. Het onderwerp is nog betrekkelijk jong. In de 2008 CGC-NVVK bijeenkomst over contractor safety (Jongen en Swuste, 2008) kwam het onderwerp aan bod en is er gediscussieerd over een VCA-beeldexamen. Goede medewerkers zakken nu voor het examen vanwege taalproblemen.
Voor opleiders in de zaal was dat een probleem. Aan de andere kant kunnen deze medewerkers met zo’n VCA (beeldexamen)diploma niet veilig in de petrochemische sector gaan werken, waar lezen en begrijpen van een werkvergunning of taak-risico-analyse een basisvereiste voor veiligheid is.
In de literatuur wordt taal en taalvaardigheid genoemd, maar er is vrij weinig solide onderzoek naar het onderwerp uitgevoerd (Elling, 1991). Paul Lindhout is een paar jaar terug op het onderwerp gepromoveerd (Lindhout, 2010a). Hij heeft zijn onderzoek bij de NVVK bijeenkomst in 2010 gepresenteerd. Hieruit blijkt hoe onontgonnen dit onderzoeksgebied is. We vermoeden dat in sectoren waar geen gemeenschappelijke taal wordt gebruikt, communicatie over gevaren en risico’s moeizaam zal verlopen waardoor het risico op ongevallen zal toenemen (Lindhout en Ale, 2009). Maar dit vermoeden laat zich niet uit de statistieken lezen. Een analyse van ongevallen met slachtoffers van niet-Nederlandse
nationaliteit over de periode 2007-2009 geeft geen helder beeld (Beek et al, 2010). Dat komt voor een belangrijk deel door het ontbreken van informatie. Bij ongevallen die door de Inspectie SZW worden onderzocht is taalbeheersing, laaggeletterdheid en analfabetisme geen onderdeel van het ongevalsonderzoek (Lindhout, 2010b; Lindhout ea., 2011). Onderzoek naar een mogelijke relatie tussen ongevallen en de culturele achtergrond van groepen van slachtoffers legt evenmin een relatie (Guldenmund et al, 2010), althans het onderzoek kan deze relatie niet aantonen. En ook dat is opmerkelijk. Je zou verwachten dat werknemers uit andere culturen niet alleen maar moeite hebben met de taal, maar ook met de manieren hoe we gewend zijn te communiceren over bijvoorbeeld onderwerpen als veiligheid en gezondheid (Starren et al, 2013). Ook in andere landen komen taalproblemen voor. Een inventarisatie (Lindhout et al, 2012) laat zien dat ze in alle sectoren voorkomen en dat de relatie tussen ongevallen en taalproblemen zich steeds duidelijker aftekent. Dit is reden genoeg om ‘taal’ en de mogelijke gevaren en risico’s van beperkte taalbeheersing in een CGC-NVVK bijeenkomst aan de orde te stellen. Ook omdat er al praktische oplossingen beschikbaar zijn die snel ingezet kunnen worden.
