In Nederland hebben sommige bewoners hun huizen moeten verlaten nadat de vloer van hun woning was geïsoleerd met polyurethaan (PUR) schuim. Dergelijke taferelen zijn breeduit gemeten in de schrijvende pers en op televisie en er zijn vragen gesteld aan de Minister van Infrastructuur en Milieu in de Tweede Kamer. Nog voordat er inzicht was in causaliteit tussen de toepassing van PUR bij vloerisolatie en de waargenomen gezondheidsklachten zijn al vergaande maatregelen voorgesteld, zoals een algeheel verbod op het toepassen van PUR in woningen.
Isocyanaten worden gebruikt als grondstof voor de productie van PUR. Deze kunststof wordt opgebouwd uit isocyanaat mono- en oligomeren in een mengverhouding met polyolen die uithardt onder invloed van amines. Blootstelling aan grondstoffen en procesemissies kan plaatsvinden bij de productie maar ook bij het (opnieuw) verhitten van PUR. Verschillende harde en zachte schuimen worden toegepast in gebouwen en in een groot scala aan consumentenproducten. De meest gebruikte en gekende isocyanaten zijn tolueen diisocyanaat (TDI), 4,4′-methyleendifenyl diisocyanaat (MDI) en 1,6′-hexamethyleen diisocyanaat (HDI). Isocyanaten worden gekenmerkt door reactieve NCO-groepen. De hoge reactiviteit veroorzaakt specifieke toxische effecten en veiligheidsrisico’s, maar bemoeilijkt anderzijds de detectie en monitoring van deze stoffen. Er zijn verschillende mogelijke werkingsmechanismen van isocyanaten beschreven, maar tot op heden is er nog geen duidelijke consensus over.
Isocyanaten zijn gekende oorzaken van beroepsastma en –eczeem. Isocyanaat-geïnduceerd astma wordt meestal voorafgegaan door een klachtenvrije latentie periode waarin werknemers gesensibiliseerd worden. Er is nog steeds geen internationaal vastgelegde definitie van beroepsastma met als gevolg dat er geen erkende aanpak voor diagnosestelling bestaat, waardoor beroepsastma weinig herkend en juist gediagnosticeerd wordt. De ernst van beroepsastma is evenwel geassocieerd met de ziekteduur voor de diagnose en is een bepalende factor voor de prognose. Voortdurende blootstelling leidt tot persistentie van de pathologie en tot een veralgemeend aspecifiek astma.
Vooral werknemers van autoherstelbedrijven lopen een verhoogd risico, omdat in deze sector nog veel tweecomponentenlakken worden gebruikt die isocyanaten bevatten. Deze laksystemen worden ook gebruikt in andere sectoren, o.a. luchtvaart, bij spoorwegmateriaal, schepen, trucks, landbouwmachines en bussen.
Tijdens deze bijeenkomst hoort u wat de stand-van-kennis is over de relatie tussen blootstelling aan isocyanaten en het optreden van gezondheidseffecten op de werkvloer en in hoeverre deze kennis kan bijdragen aan het onderzoek naar gesuggereerde verbanden tussen de blootstelling aan stoffen tijdens en na het aanbrengen PUR-schuim in woningen en het ontstaan van gezondheidseffecten op korte of langere termijn. Ook zal worden ingegaan op de bescherming van de gezondheid waarbij kennis over de chemie van isocyanaten en hun emissies bij toepassingen een belangrijke rol spelen bij de beheersing van gezondheidsrisico’s op de werkvloer maar ook in woningen.